Het due diligence onderzoek
Stel je voor: je ziet een onderneming die op het eerste oog perfect lijkt voor waar je naar op zoek bent geweest. Het is de juiste sector, verkoopt de producten waar je verstand van hebt en het lijkt erg goed te lopen. Het kan een verraderlijke situatie zijn die altijd goed onderzocht moet worden voordat wordt overgegaan tot de aankoop van een andere onderneming. Dit onderzoek wordt ook wel het due diligence onderzoek genoemd.
Wat is due diligence?
Due diligence houdt in dat bij de aankoop van een onderneming er nauwkeurig onderzoek wordt gedaan. Dit is niet alleen wat betreft de financiële gegevens (het "boekenonderzoek"). Er wordt ook gekeken naar commerciële, juridische, fiscale en ICT-aspecten. Er wordt goed onderzocht wat de gehele situatie is, om alle kansen en risico’s in beeld te brengen en op basis daarvan een goede keuze te kunnen nemen in het overnametraject.
Wat is het doel?
Het doel van een due diligence onderzoek is dus om een uitgebreid onderzoek te doen naar de onderneming waar de koper geïnteresseerd in is. Hierbij worden alle kansen en risico’s in beeld gebracht, om op basis hiervan te bepalen of de aankoop van de onderneming het waard is. Als koper zijnde brengt een due diligence onderzoek ook een betere onderhandelingspositie. Wat nou als je als koper erachter komt dat er meer risico’s bestaan dan op het eerste oog aanwezig blijkt te zijn? Als je na het due diligence onderzoek alsnog achter de koop van de onderneming staat, kun je deze ontdekte risico’s gebruiken in de onderhandelingen.
De onderzoeksplicht van de koper
In veel gevallen kan het zelfs zo zijn dat een due diligence onderzoek verplicht is. Er bestaat namelijk vaak een onderzoeksplicht bij de koper. Hoewel de onderzoeksplicht niet vast beschreven staat in de wet, vloeit uit jurisprudentie voort dat deze bestaat. Daar tegenover vloeit voort uit jurisprudentie dat de verkoper een mededelingsplicht heeft. Deze twee begrippen staan constant in strijd met elkaar. De koper mag namelijk niet blind uitgaan van de mededeling van de verkoper. Het is daarom belangrijk om niet alleen uit te gaan van de mededeling, maar zelf ook alle belangrijke aspecten te onderzoeken. Wanneer je als koper niet voldoet aan het geëiste due diligence onderzoek, kan dit in een later stadium de rechtspositie aantasten. Het resultaat van een tekortkoming in het onderzoek kan namelijk bewerkstelligen dat het risico van schade niet meer op de verkoper zal liggen. Er kan dan geen schade meer verhaald worden op de verkoper, omdat de koper een onderzoeksplicht had en dit niet op de juiste wijze heeft uitgevoerd.
Kan de verkoper een due diligence onderzoek uitvoeren?
Het is ook mogelijk voor de verkopende partij om een due diligence onderzoek uit te voeren. Dit wordt ook wel de ‘vendor due diligence’ genoemd. De reden om dit als verkoper te doen is vaak om zo vroeg mogelijk eventuele problemen en risico’s te ontdekken. Als je praktisch kijkt, wil je als verkoper zijnde zo veel mogelijk problemen en risico’s vermijden. Deze risico’s hebben namelijk invloed op de uiteindelijke verkoopprijs. Ook is het zo dat bij een vroeg onderzoek de verkoper zich geen zorgen hoeft te maken om de onderzoekers van de koper. Waar altijd op gelet moet worden bij de vendor due diligence, is dat het een duur prijskaartje heeft. Dit kan nadelig zijn voor de verkoper, afhankelijk van de sector en de onderneming van de verkoper.
OvernameAdvies
Het due diligence onderzoek is bij overnames en/of belangrijke transacties een must. Aan de kant van de verkoper is het mogelijk om een vendor due diligence uit te laten voeren. Dit is in combinatie met de mededelingsplicht een goede zaak, omdat er in een vroeg stadium gesignaleerd kan worden welke problemen er binnen een onderneming bestaan. Hoewel het duur kan zijn, is te adviseren bij een onderneming met een goede omvang het te laten uitvoeren. Dit voorkomt in een latere onderhandeling dat er verrassingen ontstaan die voor een lagere verkoopprijs zorgen. Aan de kant van de koper is de noodzaak om een due diligence onderzoek uit te voeren groter. Het is immers de koper die door gaat met de onderneming en daarom alle ins en outs wil weten. Naast het feit dat het belangrijk is om te weten wat alle kansen en risico’s zijn, kan de informatie ook belangrijk zijn in de onderhandelingen. Een lagere prijs afdwingen omdat er nieuwe feiten bekend zijn geworden door het onderzoek is een tactiek die veelal wordt toegepast. Het feit dat er vaak een onderzoeksplicht bestaat bij de koper, stimuleert het due diligence onderzoek. Al met al zorgt due diligence voor een transparantere situatie, waarbij beide partijen beter weten waar ze staan en hierdoor er op duidelijke manier onderhandeld kan worden op welke wijze verkoop het beste vorm kan worden gegeven.
